Prokrastynacja- co to jest?

Zapewne zdarza Ci się odkładać na później różne rzeczy, które masz do zrobienia, mimo że zdajesz sobie sprawę z tego, że nie powinieneś tego robić. Tego typu działanie to prokrastynacja, polegająca na zwlekaniu z realizacją swoich obowiązków na różnych płaszczyznach, które może mieć negatywny wpływ na wiele aspektów naszego życia.

W naszym artykule przyjrzymy się temu co znaczy pojęcie prokrastynacji, wyjaśniając, czym jest oraz dlaczego odkładanie wszystkiego na później stanowi poważny problem. Przybliżymy wam przyczyny i skutki, jakie niesie za sobą dobrowolne odkładanie czynności na później, a także jak mechanizm prokrastynacji oddziałuje na realizację zadań.

Czym jest prokrastynacja?

Prokrastynacja to nawyk opóźniania lub odkładania swoich obowiązków na ostatnią chwilę, pomimo konsekwencji, z jakimi się to wiąże. W tej sytuacji zebranie się do swoich codziennych zajęć generuje ogrom wysiłku, a dana osoba nie jest w stanie skupić się na wykonywaniu swojej pracy, obowiązków domowych oraz innych obszarów życia. Początkowo prokrastynacja może przynieść chwilową ulgę od codzienności, jednak z czasem potrafi zabrać chęci do życia, wpędzić w złe samopoczucie, wyrzuty sumienia oraz przynieść szereg innych negatywnych emocji. Chroniczna prokrastynacja niesie za sobą objawy depresji tj. lęk, niepewność związana z poczuciem własnej wartości, poczucie winy, stres, obniżenie samooceny, zmniejszenie efektywności oraz produktywności. Co więcej, odwlekanie zadań często wiąże się z wewnętrznym konfliktem między tym, by zabrać się do pracy, a uniknięciem trudności związanych z realizacją danego zadania, tworząc samonapędzającą się machinę.

Co blokuje nas przed realizacją zamierzonych działań?

Dobrowolne zwlekanie z realizacją swoich obowiązków może mieć wiele przyczyn w różnych dziedzinach życia, przez które wciąż przekładamy realizację planowanej czynności. Poniżej przedstawiamy wam najbardziej popularne przyczyny prokrastynacji, które finalnie przynoszą negatywne konsekwencje, utrudniając codzienne obowiązki.

• Lęk przed porażką- osoby cierpiące na prokrastynację często powstrzymują się przed realizacją swoich działań z obawy przed niepowodzeniem lub wykonaniem ich poniżej swoich oczekiwań. W tym przypadku dążenie do doskonałości może wpędzić do poczucia winy, co z kolei daje efekt odwrotny od zamierzonego, czyli dalsze zwlekanie z wykonaniem zadania.

• Brak motywacji- w sytuacji, gdy osoba znajduje trudności lub praca przestaje sprawiać jej przyjemność, zaczyna przeciągać w czasie realizację całego zadania, ponieważ przestaje dostrzegać sens i traci motywację.

• Brak jasno wytyczonych celów- w sytuacji, gdy zadanie nie posiada konkretnych, jasno sprecyzowanych celów, lub nie będziemy widzieć związku między działaniem a celem, istnieje duże prawdopodobieństwo, że w trakcie realizacji odczujemy dezorientację i będziemy mieć coraz większe trudności z kontynuowaniem dalszej pracy.

• Trudności z zarządzaniem czasem- zła organizacja czasu oraz brak umiejętności planowania mogą skutkować chaosem w codziennych obowiązkach, przeciążeniem harmonogramu, co finalnie może prowadzić do unikania realizacji najtrudniejszego zadania oraz prokrastynacją.

• Brak poczucia nagrody- w sytuacji, gdy nie czujemy się w żaden sposób docenieni, tracimy motywację do wykonywania swoich zadań. Brak namacalnych korzyści, jakie ma dawać nam nasza praca, znacznie wpływa na jej realizację, co prowadzi do pogłębienia przytłoczenia oraz zwlekania z realizacją obowiązków.

Jakie są konsekwencje prokrastynacji?

Prokrastynacja może nieść za sobą szereg poważnych konsekwencji, które w negatywny sposób wpływają zarówno na życie osobiste, zawodowe, jak i odbijają się na naszym zdrowiu psychicznym i fizycznym. Wśród najbardziej niebezpiecznych skutków prokrastynacji możemy wymienić:

• stres i przewlekłe napięcie- zwlekanie z wykonywaniem swoich obowiązków prowadzi do wzrostu poziomu stresu oraz zwiększenia napięcia w ciele, które z czasem kumulują się i mogą prowadzić do dokuczliwych dolegliwości odbijających się na całym organizmie. Konsekwencje zdrowotne mogą być zarówno psychiczne, jak i fizyczne, a wśród najczęstszych dolegliwości znajdują się: depresja, stany lękowe, bezsenność oraz przemęczenie.

• mniejsza produktywność- prokrastynacja niekorzystnie wpływa na wydajność oraz efektywność wykonywanych zadań, poprzez tracenie czasu na zwlekanie.

• zmniejszenie samooceny- niewywiązanie się ze swoich obowiązków prowadzi do wyrzutów sumienia oraz zaburzeń we własnych kompetencjach, co skutkuje pogorszeniem samopoczucia i utrudnia planowanie kroków, by móc skutecznie walczyć z przyczyną prokrastynacji.

• pogorszenie relacji- prokrastynacja może również mieć negatywny wpływ na relacje z innymi, a poczucie winy, zdolność do wyolbrzymiania problemów oraz inne narastające problemy często odbijają się na naszych bliskich lub współpracownikach.

• straty finansowe- zdarza się, że w skutek prokrastynacji dochodzi do opóźnienia ważnych decyzji finansowych lub wykonania płatności, co może wiązać się z poniesieniem dodatkowych kosztów.

• problem z osiągnięciem celów- odwlekanie w czasie kolejnych zadań wpływa na osiąganie własnych celów, ponieważ poprzez dodatkowy czas, jaki musimy przeznaczyć na dokończenie obowiązków, nie pozwala na realizację osobistych założeń.

Jak odkładanie obowiązków wpływa na realizację całego zadania?

Zwlekanie z wykonywaniem swoich obowiązków ma znaczny wpływ na realizację powierzonych zadań. W sytuacji, gdy świadomie odkładamy wszystko na ostatnią chwilę, zwiększamy presję czasu, co z kolei wpływa na poziom stresu, powoduje trudności we właściwej i skutecznej realizacji, a także może wpływać na pogorszenie jakości konkretnego zadania. Działanie pod presją czasu często ogranicza także zdolność logicznego i kreatywnego myślenia, co zwiększa ryzyko niepowodzenia lub osiągnięcia niedostatecznego rezultatu. Co więcej, regularne odkładanie obowiązków na ostatnią chwilę wytwarza nawyk, który może ograniczyć dalsze możliwości rozwoju na płaszczyźnie zawodowej i osobistej poprzez odkładanie na później zdobywanie nowych umiejętności, doświadczeń i osiągnięć.

Jak walczyć z prokrastynacją?

W leczeniu prokrastynacji niezbędne jest podjęcie odpowiednich kroków, polegających na stopniowym przezwyciężaniu trudności i wprowadzaniu odpowiednich rozwiązań, które pomogą przezwyciężyć przyczyny prokrastynacji.

• Podstawa jest ustalenie sobie jasnych celów oraz rozpisanie elementów zadania, które mamy zamiar zrealizować. Pozwoli to uzyskać jasny obraz własnych obowiązków, zrealizowanych działań oraz zaplanować poszczególne z nich w określonym przedziale czasowym.

• Większe zadania warto podzielić sobie na mniejsze części, dzięki czemu staną się one bardziej osiągalne, a tym samym łatwiejsze do wykonania. Co więcej, dzieląc zadanie na etapy, unikniemy efektu przytłoczenia, co pozwoli realizować je bez stresu.

• W rozpisaniu i realizacji poszczególnych zadań pomocna będzie metoda bloków czasowych, która umożliwi podzielenie dni na konkretne przedziały czasowe, a następnie przypisanie do nich czynności, jakie mamy zamiar zrealizować. Plan pomoże również monitorować postępy i w prosty sposób uzyskać wgląd w zrealizowane projekty, co znacznie wpływa na motywację i zaangażowanie.

• Nagradzaj się za wykonane zadania oraz osiągnięte postępy, w ten sposób sam siebie zmotywujesz do działania, wiedząc, że każda realizacja przyniesie Ci określone korzyści.

• Staraj się umiejętnie zarządzać czasem i zrezygnuj z wszelkich rozpraszaczy, które zabierają twoją uwagę (tj. media społecznościowe). Świadoma organizacja czasu pozwoli zapanować nad prokrastynacją i kontrolować swój plan działania.

• Warto nauczyć się radzenia ze swoimi emocjami, co przyda się podczas pojawienia negatywnych emocji tj. lęk, frustracja, czy niepewność. Istotne jest również zrozumienie, że nie warto kierować się wyłącznie perfekcjonizmem i że perfekcyjne wykonanie nie jest zawsze niezbędne do osiągnięcia swojego celu.

• Chcąc leczyć prokrastynację, można skorzystać z pomocy profesjonalistów w postaci psychoterapeutów lub psychologów. W tym przypadku świetnie sprawdzi się terapia poznawczo behawioralna, która pozwoli zrozumieć przyczyny swojego zachowania i wprowadzić niezbędne zmiany.

Definicja prokrastynacji skupia się na nieumiejętności skupienia się na wykonaniu zadania, co prowadzi do zaniechania swoich obowiązków zarówno na płaszczyźnie zawodowej jak i prywatnej. Prokrastynacja może być spowodowana różnymi czynnikami, które, choć mogą wydawać się błahe, z biegiem czasu mogą spowodować poważne konsekwencje odbijające się na zdrowiu psychicznym oraz fizycznym. Dlatego nie należy bagatelizować wszelkich sygnałów, które mogłyby świadczyć o pojawieniu się prokrastynacji w naszym życiu. Ważne jest świadome radzenie sobie z tą przypadłością i stosowanie sprawdzonych strategii, które pomogą nam odzyskać motywację oraz sukcesywnie zarządzać czasem, dzięki czemu osiągniemy swoje cele i nie zaniedbamy swoich obowiązków.