Status studenta po 26. roku życia – co się zmienia i na co uważać?

Niektórzy zastanawiają się, czy osoby przekraczające 26. rok życia nadal mogą korzystać z praw studenta i w jakim stopniu ten przywilej wiąże się z dostępem do świadczeń opieki zdrowotnej. Czasem pojawia się też pytanie, czy młodzi ludzie, którzy przekroczą 26. rok życia na jednolitych studiach magisterskich albo studiach magisterskich II stopnia, zachowują prawo do zniżki w transporcie publicznym oraz możliwość zwolnienia z obowiązku opłacania składek ZUS w sytuacji, gdy podejmują zatrudnienie studenta. Warto zatem przyjrzeć się niuansom, jakie niesie za sobą posiadaniem statusu studenta w kontekście ukończenia 26. roku życia i odpowiednio zaplanować swoją drogę edukacyjną, aby nie utracić cennych udogodnień.

Kto jest uznawany, a kto nie jest uznawany za studenta?

Ktoś może zapytać, czy samo zapisanie na liście studentów uczelni wyższej jest wystarczające do zachowania wszystkich przywilejów akademickich, czy też istnieje granica, poza którą tracimy pewne prawa studenta. W polskim szkolnictwie wyższym za studenta uważa się osobę, jaka została przyjęta na studia – jednolite, licencjackie, inżynierskie bądź magisterskie – i składa ślubowanie, otrzymując legitymację studencką. Nieodzownym aspektem jest rzeczywiste uczestniczenie w programie studiów praktyki, regularne stawianie się na zajęciach oraz zaliczanie egzaminu dyplomowego w terminach przewidzianych przez uczelnię. W niektórych przypadkach uczelnia przyznaje studentowi status „urlopowany” (np. będący wówczas na urlopie zdrowotnym), co formalnie nie prowadzi do skreślenia z listy studentów, ale może wpływać na ograniczenie pewnych korzyści, takich jak zniżki studenckie.

Jeśli dana osoba rezygnuje ze studiów albo nie spełnia wymogów zaliczania kolejnych semestrów, dochodzi do utraty statusu studenta. Nie jest nim też ktoś, kto ukończył studia i jego obronie pracy dyplomowej nie towarzyszy już żaden dalszy etap edukacyjny, ponieważ prawo do świadczeń opieki oraz większość studenckich przywilejów ustaje wraz z zakończeniem kształcenia. Warto pamiętać, że 26. rok życia to istotna cezura w kontekście ubezpieczenia zdrowotnego, gdyż w niektórych przypadkach obowiązek zgłoszenia osoby uczącej się do lekarza rodzinnego przestaje spoczywać na rodzicach, a samo ubezpieczenie zdrowotne zgłasza zainteresowany bądź pracodawca.

W jaki sposób udowodnić status studenta po 26. roku życia?

Kto interesuje się obowiązkiem odprowadzania składek ZUS albo obowiązkiem opłacania składek, wie, że jest on automatycznie nałożony na osobę, która ukończyła 26. rok życia, powinien również wziąć pod uwagę formalne kryteria posiadania statusu studenta. Z reguły status studenta potwierdza dokument w postaci legitymacji studenckiej, na której widnieje ważność semestralna bądź roczna. Ponadto odpowiednie zaświadczenie wystawione przez uczelnię jest niejednokrotnie wymagane, aby skorzystać z prawa do świadczeń opieki zdrowotnej, jeśli dana osoba nie ma własnego tytułu do ubezpieczenia społecznego. Bywa, że w kontekście studiów doktoranckich albo niestandardowych form kształcenia dopuszczalne jest wydanie innego zaświadczenia, będącego oficjalną formą potwierdzenia statusu studenta, czyli tego, że student kontynuuje naukę, co nierzadko stanowi warunek zachowania wszelkich uprawnień i zniżek wynikających z posiadania statusu studenta. Jeśli ktoś decyduje się na obronę pracy dyplomowej po przekroczeniu 26. roku życia, warto zadbać o to, by wciąż figurować na liście studentów, tym samym dysponując podstawą prawną do korzystania z atrakcyjnych świadczeń. W przypadku wątpliwości, czy obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego leży po stronie zleceniodawcy zatrudniającego studenta na podstawie umowy cywilnoprawnej, zawsze można poprosić uczelnię o dodatkowe pismo potwierdzające status studenta.

Jakie są prawa studenta po 26. roku życia?

Niektórzy zastanawiają się, czy ukończenie 26. roku życia przekreśla szansę na utrzymanie statusu studenta i skorzystanie z przywilejów związanych z prawami przysługującymi w szkolnictwie wyższym. Istnieje kilka praw wynikających z uznania kogoś za studenta po 26. roku życia, choć ich zakres zależy od indywidualnej sytuacji oraz regulaminów uczelnianych.

Do praw studenta po 26. roku życia należą:

• dostęp do pomocy materialnej – oznacza możliwość ubiegania się o stypendia: rektora, naukowe czy socjalne, jeśli regulamin uczelni nie wprowadza dodatkowych ograniczeń wiekowych;
• możliwość uczestniczenia w wymianach akademickich – daje szansę rozwoju w programach międzynarodowych, dzięki którym można zdobyć doświadczenie, nawet jeśli przekroczyło się 26. rok życia;
• ochrona w zakresie praw studenckich – przekłada się na zachowanie głosu w sprawach uczelni, np. w samorządzie studenckim, co bywa istotne dla osób aktywnie działających w środowisku akademickim;
• prawo do korzystania z biblioteki uniwersyteckiej – umożliwia dalsze rozwijanie zainteresowań naukowych i przygotowywanie się do złożenia egzaminu dyplomowego, bez względu na wiek;
• prawo do zniżek na wydarzenia akademickie – oznacza, że student może nabywać bilety na: konferencje, sympozja czy inne wydarzenia naukowe z niższą opłatą, o ile uczelnia przewiduje taką możliwość;
• szansa na uzyskanie finansowania kształcenia – w niektórych przypadkach istnieje możliwość ubiegania się o dofinansowanie z funduszy celowych bądź stypendiów zewnętrznych, nawet gdy student przekracza 26 rok życia;
• uczestnictwo w kołach naukowych – służy rozwijaniu pasji i projektów badawczych, a samo ukończenia studiów może nastąpić w dowolnym momencie, jeśli dana osoba spełni wszystkie kryteria akademickie;
• uprawnienia do zgłaszania wniosków i inicjatyw w sprawie programie studiów praktyki – zachowuje się zdolność do współtworzenia środowiska naukowego, ponieważ status studenta po 26. roku życia wciąż uprawnia do wyrażania opinii oraz pomysłów;
• wolność wyboru przedmiotów uzupełniających – można nadal kształtować swoją ścieżkę rozwoju, decydując o tym, które fakultety bądź seminaria okażą się najbardziej wartościowe;
• zdolność do reprezentowania uczelni – student, niezależnie od wieku, może brać udział w zawodach sportowych i konkursach naukowych, oficjalnie reprezentując uczelnię wyższą.

Korzystanie z tych praw pozwala osobom studiującym czerpać maksimum z akademickiej rzeczywistości także wtedy, gdy formalnie przekroczyły 26. rok życia. Nie oznacza to jednak, że wszystkie dotychczasowe udogodnienia obowiązują bez ograniczeń, ponieważ np. możliwości ubezpieczenia zdrowotnego w wielu sytuacjach nie gwarantuje już rodzic, a kwestia świadczeń wymaga osobnej weryfikacji dokumentu tożsamości w dziekanacie.

Jakie są zalety posiadania legitymacji studenckiej po 26. roku życia?

Bywa zaskakujące, że w świecie szkolnictwa wyższego można nadal korzystać z legitymacji studenckiej i jej przywilejów, nawet jeśli przekroczony został 26. rok życia, o ile oczywiście dana osoba nie została skreślona z listy studentów. Może to ułatwić codzienne funkcjonowanie i obniżyć koszty związane z nauką czy dojazdami.

Do zalet posiadania legitymacji studenckiej po 26. roku życia należą:

• możliwość tańszych przejazdów transporcie publicznym – wiąże się z faktem, że wiele miast wciąż honoruje zniżki studenckie, dopóki student figuruje w ewidencji uczelni;
• niższe opłaty za wydarzenia kulturalne – pozwala cieszyć się: teatrem, kinem czy muzeami w obniżonej cenie, jeżeli dana instytucja respektuje legitymację bez względu na przekroczony próg 26 lat;
• potwierdzenie przynależności do środowiska akademickiego – bywa przydatne przy organizacji konferencji naukowych albo innych inicjatyw akademickich, zwłaszcza na studiach magisterskich;
• prawo do korzystania z biblioteki i laboratoriów – ułatwia regularne przygotowywanie się do egzaminu dyplomowego, nawet gdy student ma większe obowiązki zawodowe w życiu codziennym;
• szansa na uczestniczenie w studenckich wyjazdach integracyjnych – niektóre uczelnie nie wprowadzają ograniczeń wiekowych, a legitymacja pełni funkcję przepustki do świata wspólnych projektów;
• uczestnictwo w zniżkowych programach partnerskich – rozmaite firmy i marki oferują promocje dedykowane środowisku akademickiemu, a okazanie aktualnej legitymacji wystarczy, by z nich skorzystać;
• udokumentowanie autentyczności studiowania – przydatne w kontaktach z: urzędami, pracodawcą czy lekarzem rodzinnym, gdy zachodzi potrzeba wyjaśnienia, dlaczego student pracuje bądź uczy się w niestandardowym wieku;
• ważny dowód wnioskowania o dofinansowanie – bywa nieodzowny przy pisaniu podania o: stypendia, dotacje czy programy socjalne, zaś sama legitymacja studencka potwierdza wówczas zgodność z wymogami formalnymi;
• wzmocnione poczucie tożsamości akademickiej – pozwala stale utożsamiać się z uczelnią i korzystać z jej wsparcia także po przekroczeniu 26. roku życia, co bywa istotne w przypadku długotrwałego toku kształcenia.

Posługiwanie się ważną legitymacją nierzadko pozwala oszczędzać zarówno pieniądze, jak i czas, szczególnie wtedy, gdy uczeń staje się już aktywny zawodowo, a jednocześnie chce dokończyć studia albo obronę pracy dyplomowej. Dla uczelni wyższej to z kolei sygnał, że student w dalszym ciągu zachowuje prawo do korzystania z infrastruktury naukowej i kulturalnej, by wypełnić wszystkie wymagania programowe.

Status studenta a zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia w obliczu składek ZUS

Czasem pada pytanie, czy sama umowa zlecenia i podpisanie dokumentów u zleceniodawcy wystarczy, aby studenta zwolnić z obowiązku opłacania składek ZUS lub ubezpieczenia chorobowego. Jeśli mówimy o osobie widniejącej na liście studentów, która nie zdała egzaminu dyplomowego i nadal uczestniczy w zajęciach, to w świetle przepisów ma prawo korzystać z pewnych przywilejów, jakie zapewnia posiadanie statusu studenta. W myśl zasad ogólnych zatrudnienie studenta na podstawie umowy zlecenia do momentu ukończenia 26. roku życia oznacza brak konieczności odprowadzania obowiązku opłacania składek w większości przypadków, o ile nie występują szczególne wyjątki. Po ukończeniu 26. roku życia uprawnienia te nie zawsze są utrzymywane, bo ustawodawca traktuje taką osobę jako potencjalnego płatnika składek ubezpieczenia społecznego.

Nierzadko jednak, jeśli nadal student faktycznie studiuje i nie został skreślony z listy z powodu niewypełnienia warunków akademickich, zleceniodawca może przyznać mu korzystne traktowanie – choć coraz rzadziej, ze względu na intensyfikację kontroli. Warto zatem zawsze sprawdzić, czy z racji posiadania statusu studenta po 26. roku życia wciąż przysługuje zwolnienie z obowiązku odprowadzania składek ZUS. Zwykle nieodzowne znaczenie ma to, czy ciągłość studiowania jest potwierdzona, a osoba faktycznie wypełnia program studiów, nie zaś jedynie figuruje w papierowej ewidencji uczelni.

Status studenta na i po studiach II stopnia

Kto uważa, że drugi stopień studiów (czyli kontynuacja ścieżki akademickiej po licencjacie) zawsze zapewnia przedłużenie uprawnień studenckich na wiele kolejnych lat, może się zdziwić, gdy napotka pewne ograniczenia.

Rzeczywiście, formalne przyjęcie na studia magisterskie daje szansę na zachowanie niektórych przywilejów, np. ubezpieczenia zdrowotnego w okresie nauki, jednak ukończenia 26. roku życia w praktyce często oznacza konieczność samodzielnego ubezpieczenia społecznego. Jeśli student II stopnia jest w dalszym ciągu młodą osobą, niewykluczone, że rodzic może go nadal zgłaszać do ubezpieczenia zdrowotnego. Z chwilą, gdy następuje złożenie egzaminu dyplomowego i dochodzi do obrony, status studenta wygasa, a prawo do świadczeń oraz ewentualne zniżki studenckie mogą przestać obowiązywać. W niektórych przypadkach podejmowanie studiów doktoranckich otwiera drogę do kontynuowania pewnych ulg, np. w zakresie komunikacji miejskiej, jednak należy pamiętać, że każdy rodzaj studiów rządzi się swoimi regulacjami. Zależą one przede wszystkim od wewnętrznych przepisów uczelni i aktualnych postanowień ustawowych, szczególnie w kwestii ubezpieczenia społecznego oraz dopuszczalnych zniżek. Istotne jest, aby student na bieżąco śledził zmiany w regulaminach i aktach prawnych, które mogą modyfikować jego możliwości, na przykład w kontekście zatrudnienia studenta w trakcie zdobywania wykształcenia.

Jakie są przyczyny skreślenia z listy studentów?

Bywa, że ktoś kontynuuje naukę po 26. roku życia, lecz nieoczekiwanie pojawiają się okoliczności, które prowadzą do utraty statusu studenta. Sytuacje te mogą być różnorodne i zależne od regulaminu uczelni czy obowiązujących przepisów w szkolnictwie wyższym. Nierzadko wystarczy chwila słabości bądź brak systematyczności w nauce, aby student spotkał się z konsekwencjami w postaci wypowiedzeniem umowy o kształcenie lub innymi sankcjami administracyjnymi.

Do najczęstszych przyczyn skreślania z listy studentów zalicza się:

• bierność w uczestniczeniu w zajęciach – oznacza niezaliczanie semestru przez wielokrotne nieobecności i brak postępów w edukacji, co skutkuje koniecznością opuszczenia uczelni;
• brak przedłużenia ważności legitymacji studenckiej – czasem wynika z zaniedbania, gdy student nie wypełnia obowiązków formalnych i nie dopełnia procedur rejestracyjnych;
• celowe fałszowanie dokumentów – prowadzi do natychmiastowej utraty statusu studenta, ponieważ uczelnia nie akceptuje jakichkolwiek prób oszustwa;
• naruszenie przepisów wewnętrznych uczelni – obejmuje: złamanie regulaminu studiów, przepisów dyscyplinarnych czy norm współżycia akademickiego;
• nieuregulowane zobowiązania finansowe – bywa przyczyną, jeśli student nie opłaca czesnego bądź innych należności za usługi edukacyjne na zasadach ogólnych;
• niezdanie egzaminów w wyznaczonych terminach – wiąże się z rezygnacją z dalszych prób poprawkowych oraz brakiem osiągnięcia minimalnego progu punktowego;
• niewypełnienie wymogów programowych – dotyczy sytuacji, gdy ktoś nie zalicza najważniejszych przedmiotów objętych planem studiów bądź pomija uwzględnione w programie studiów praktyki;
• poważne wykroczenia etyczne – uczelnia może podjąć decyzję o skreśleniu, gdy student dopuszcza się zachowań karygodnych, takich jak plagiat czy zastraszanie innych osób;
• przerwanie studiów bez formalnej rezygnacji – jeżeli ktoś porzuca naukę, nie informując dziekanatu, uczelnia po pewnym czasie może automatycznie wykluczyć go z listy;
• uchylenie decyzji o przyjęciu na studia – wyjątkowy przypadek, gdy weryfikacja dokumentów prowadzi do stwierdzenia, że kandydat nie spełniał warunków rekrutacyjnych.

Jeśli dochodzi do takiej sytuacji, student traci prawo do korzystania z preferencji towarzyszących temu statusowi, w tym z ubezpieczenia zdrowotnego czy zniżek na transporcie publicznym. W powyższej sytuacji istnieje oczywiście możliwość odwołania, ale w większości przypadków wniosek studenta musi wskazywać poważne argumenty usprawiedliwiające opóźnienia w kształceniu.

Status studenta po 26. roku życia – podsumowanie.

W codziennej praktyce akademickiej każdy rok nauki może nieść nowe wyzwania, dlatego warto zawczasu ustalić zasady kontynuowania studiów i zweryfikować, w jaki sposób przekroczenie 26. roku życia wpływa na posiadany status studenta. Utrzymanie legitymacji studenckiej, dbanie o program nauczania i przypilnowanie formalności związanych z opłacaniem składek ZUS lub ubezpieczenia zdrowotnego mogą uchronić przed utratą ważnych przywilejów. Nieodzowne jest sprawdzanie aktualnych przepisów uczelni wyższej oraz troska o terminowe złożenia egzaminu dyplomowego, aby nie doszło do niepotrzebnego skreślenia z listy studentów.