Fundacje rodzinne - czym są?

Wraz z dynamicznymi zmianami w strukturze społecznej i ekonomicznej, coraz więcej rodzin poszukuje sposobów na zabezpieczenie swojego dziedzictwa oraz skuteczne zarządzanie swoimi zasobami. Fundacje rodzinne stanowią ciekawą alternatywę dla tradycyjnych form dziedziczenia i zarządzania majątkiem, oferując jednocześnie możliwość kontynuacji wartości rodzinnych przez kolejne pokolenia.

Ale czym tak naprawdę są i jakie korzyści niosą dla rodzin oraz społeczności? Jakie wyzwania stawiają przed ich założycielami i beneficjentami? Pora zgłębić ten temat.

Definicja instytucji fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna to podmiot, który pozwala budować organizacyjne struktury, kontynuować biznes oraz chronić majątek rodzinny w dłuższej perspektywie, niż jedno pokolenie. Co istotne, działalność fundacji rodzinnej nie wymaga zaangażowania następców prawnych fundatora. Realizuje natomiast świadczenia dla beneficjentów nie zagrażając majątkowi rodzinnemu i funkcjonowaniu spółek, w których ulokowano jej udziały.

Przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju i Technologii podkreślają, że jest to swoisty skarbiec rodzinny, który w dalekiej perspektywie ma zapewnić rodzinie fundatora zaplecze finansowe, a jednocześnie realizuje jego wizję i wartości przyjęte w biznesie. Ze środków fundacji rodzinnej można na przykład finansować utrzymanie, edukację czy leczenie wskazanych beneficjentów lub opłacać wydatki na cele statutowe organizacji pożytku publicznego. Ustawa o fundacji rodzinnej zaczęła obowiązywać w Polsce 22 maja 2023 roku.

Dlaczego i kiedy warto założyć fundację rodzinną?

Założenie fundacji rodzinnej może być korzystne z wielu powodów, a decyzja o jej utworzeniu zależy od indywidualnych potrzeb, wartości i celów danej rodziny. Oto kilka powodów, dla których warto rozważyć założenie fundacji rodzinnej:

• Zabezpieczenie dziedzictwa rodowego - fundacje rodzinne mogą pomóc w zachowaniu i przekazaniu dziedzictwa rodzinnego przez kolejne pokolenia poprzez zapewnienie ciągłości działania firmy lub spółki.

• Skuteczne zarządzanie majątkiem - omawiane podmioty umożliwiają skoncentrowane zarządzanie majątkiem rodziny w sposób zgodny z jej celami i wartościami. Dzięki fundacji rodzina może zachować kluczowe elementy majątku osobistego lub rodzinnego i chronić je w przyszłości. Dodatkowo fundacja pozwala skutecznie planować i alokować środki na cele charytatywne, edukacyjne czy inne, minimalizując ryzyko rozproszenia majątku i nieefektywnego wykorzystania środków.

• Wspieranie celów dobroczynnych - fundacje rodzinne stanowią skuteczny sposób realizacji celów dobroczynnych i społecznych, które są ważne dla danej rodziny. Poprzez udzielanie grantów, inwestycje społeczne czy programy edukacyjne, fundacja może mieć pozytywny wpływ na społeczność lokalną, region, a nawet cały kraj.

Wartość i sens założenia fundacji rodzinnej może różnić się w zależności od indywidualnych okoliczności, celów oraz wartości danej rodziny. Istotne jest dokładne przemyślenie motywacji i celów przed podjęciem decyzji o utworzeniu fundacji rodzinnej, aby zapewnić jej skuteczność i trwałość w długim okresie czasu.

Jak założyć fundację rodzinną? Co warto wiedzieć przed założeniem fundacji rodzinnej?

Założenie polskiej fundacji rodzinnej to proces składający się z kilku kroków. Pierwszym będzie złożenie oświadczeń o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem. Można to zrobić poprzez sporządzenie aktu założycielskiego, w którym określi się zasady działania fundacji, cele, oraz inne istotne kwestie. Alternatywnie, można ustanowić fundację rodzinną w testamencie, jeśli założyciel decyduje się na to rozwiązanie.

Następnym krokiem będzie sporządzenie statutu fundacji rodzinnej, który musi być zawarty w akcie notarialnym. Statut powinien określać cele fundacji, zasady działania, strukturę organizacyjną, sposób zarządzania majątkiem oraz inne istotne kwestie związane z funkcjonowaniem fundacji.

Zgodnie z polskim prawem, fundacja rodzinna musi dysponować kapitałem początkowym o wartości co najmniej 100 tysięcy złotych. Ten majątek może zostać przekazany przez założycieli fundacji w formie darowizny, spadku lub innymi sposobami zgodnie z przepisami prawa.

Ostatnim krokiem będzie zgłoszenie fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, który jest właściwy dla rejestrowania fundacji rodzinnych w naszym kraju. Proces ten obejmuje złożenie odpowiednich dokumentów, w tym akta założycielskiego, statutu, oraz innych wymaganych informacji.

Po spełnieniu wszystkich formalności i rejestracji można zająć się działalnością fundacji rodzinnej zgodnie z określonymi celami i wartościami. Ważne jest również regularne wypełnianie obowiązków podatkowych i sprawozdawczych oraz przestrzeganie przepisów prawa dotyczących działalności fundacji rodzinnej.

Kto może zostać fundatorem, a kto beneficjentem fundacji rodzinnej?

Fundatorem fundacji rodzinnej może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że może ona swobodnie dysponować swoim majątkiem. Fundacja rodzinna może zostać założona przez jedną osobę lub kilka osób, w zależności od tego, czy jest tworzona w akcie założycielskim czy w testamencie.

Beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być osoby fizyczne lub organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego. Najczęściej beneficjentami zostają członkowie rodziny założycieli. Fundator ma jednak prawo wskazać osoby trzecie lub organizacje pożytku publicznego jako beneficjentów.

Ważne jest, aby fundatorzy jasno określili kogo chcą widzieć jako beneficjentów ich fundacji, oraz aby cele i działania fundacji były zgodne z prawem oraz zasadami etycznymi. Funkcjonowanie fundacji rodzinnej może być zaplanowane w taki sposób, aby wspierać różne cele i grupy beneficjentów, ale zawsze powinna ona działać zgodnie z wartościami określonymi przez fundatorów.

Korzyści towarzyszące ustanowieniu fundacji rodzinnej

Ustanowienie fundacji rodzinnej może przynieść wiele korzyści zarówno dla samej rodziny, jak i dla społeczności. Oto kilka z nich:

• Zabezpieczenie bliskich - fundacja rodzinna może służyć jako narzędzie do zachowania i przekazania dziedzictwa rodzinnego przez kolejne pokolenia, ale również, a może przede wszystkim, forma zabezpieczenia dobrobytu bliskich. Takie rozwiązanie umożliwia kontynuację tradycji, wartości oraz celów rodzinnych.

• Ochrona majątku przed podziałem - fundacja rodzinna może służyć jako narzędzie ochrony majątku przed podziałem w przypadku sukcesji lub sporów rodzinnych. Zapewnia to spójność i stabilność majątku fundacji rodzinnej.

• Skuteczne zarządzanie majątkiem - fundacje rodzinne pozwalają na skoncentrowane zarządzanie majątkiem rodzinnym zgodnie z celami i wartościami fundatora. Pomaga to w optymalnym wykorzystaniu środków oraz planowaniu na przyszłość.

• Kreowanie więzi rodzinnych - tworzenie i zarządzanie fundacją rodzinną może wzmacniać więzi rodzinne poprzez wspólne podejmowanie decyzji, współpracę oraz realizację wspólnych celów i wartości.

• Optymalizacja podatkowa - fundacje rodzinne mogą być skutecznym narzędziem optymalizacji podatkowej, umożliwiającym rodzinie korzystanie z różnych ulg i zwolnień podatkowych. Poprzez strategiczne zarządzanie funduszem, można minimalizować obciążenia podatkowe związane z dziedziczeniem czy darowiznami.

• Długofalowe planowanie i trwałość - fundacje rodzinne pozwalają na długofalowe planowanie i trwałość rodzinnego biznesu, zapewniając kontynuację misji i celów nawet po odejściu założycieli.

Fundacja rodzinna - co jeszcze warto wiedzieć?

Według ustawy o fundacji rodzinnej, omawiany podmiot nie jest przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej w tradycyjnym sensie. Jednakże, istnieją pewne wyjątki, które pozwalają fundacji rodzinnej na prowadzenie określonej działalności związanej z obrotem majątkiem, w tym:

• udziałami spółek handlowych,

• w udzielaniu pożyczek spółkom, w których posiada udziały lub beneficjentom,

• w najmie,

• w obrocie obcą walutą w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji.

Dodajmy, że fundacja może prowadzić określoną działalność w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym.